Gmina Łubianka

DĘBINY –  KALENDARIUM HISTORYCZNE

Dębiny ( niem. Dembine lub Eichenau ) to wieś leżąca na południowy – zachód od Chełmży.Do roku 1851 Dębiny należały do majątku Przeczno; w tymże roku folwark liczący 22 łany chełmińskie odkupił od właściciela Przeczna jego zięć Izydor von Goetzendorf Grabowski za 33 tys. Talarów. Wtedy to uznano folwark Dębiny za samodzielny majątek szlachecki. W 1861 r. majątek nabył Johann Bolt, potem jego następcy. Od 1865 r. w aktach historycznych Dębiny zapisane są jako dobra w powiecie toruńskim nad bitym traktem toruńsko – chełmińskim, należące do parafii Przeczno, ze szkołą w Nawrze i  pocztą w Unisławiu. Obszar 1460 mórg, 12 budynków, 4 domy mieszkalne, 122 mieszkańców ( 104 katolików i 18 ewangelików ). Od 1881 r. pojawiła się już nowa, niemiecka nazwa majątku – Eichenau, znacząca to samo, co polska. W 1897 r. majątek nabył Kazimierz Skorzewski i jego małżonka Izabela z domu Szczaniecka. W 1905 r. władze zakupiły ziemię w Dębinach pod budowę kolei, przedłużenie odcinka Toruń Północny – Czarnowo ( odcinek oddano do użytku w 1912 r. ). Według spisu z 1910 r. obwód dworski Dębiny miał pow. 699.6 ha/>, 46 budynków mieszkalnych, 493 mieszkańców ( 237 mężczyzn i 256 kobiet). Według danych pierwszego spisu powszechnego po rozbiorze Polski w 1921 r. Dębiny miały 45 domów i 520 mieszkańców

( wszyscy wyznawali wiarę rzymskokatolicką i przyznawali się do narodowości polskiej ). W 1929 r. wieś i gmina Dębiny liczyła 520 mieszkańców i miała 2 właścicieli ziemskich – Jakuba Żurka i Jana Szlosowskiego; ponadto był tu 1 kołodziej oraz 1 kowal. Spis w 1931 r. podał, że gmina wiejska Dębiny miała 700 ha/> powierzchni ogólnej, w tym 662 ha/> użytków rolnych i 636 ha/> gruntów ornych, 45 budynków i 441 mieszkańców. W 1933 r. założono tu Koło Przyjaciół Związku Strzeleckiego, Stowarzyszenie Młodzieży Rolniczej i Kółko Rolnicze. Zaraz po wybuchu II wojny św. i wkroczeniu Niemców właściciel folwarku został eksmitowany ze swej nieruchomości; majątek ( 364 ha/> ) przejęła Rzesza Niemiecka. Po zakończeniu wojny ziemie przejął Skarb Państwa Polskiego na wykonanie reformy rolnej ( rozparcelowano obszar 175 ha/> na 26 gospodarstw ). Według danych ewidencyjnych z 2004 r. sołectwo Dębiny obejmuje powierzchnię ogólną 373.75 ha/>, z czego użytki rolne stanowią 348.12 ha/>; mieszka tu 278 mieszkańców w 53 budynków mieszkalnych.

Tereny i obiekty o wartości kulturowej:

·          zespół dworsko – parkowy, w skład którego wchodzą:

*   dwór murowany z końca XIX w., własność prywatna,

*   park dworski o pow. 0.80 ha/>, z końca XIX w., własność Gminy    Łubianka;

·          dawna kołodziejnia ze stolarnią ( dawniej połączona z rozebraną kuźnią ), murowana z końca XIX w.;

·          spichlerz murowany, obecnie obora z częścią mieszkalną nr 22,

z końca XIX w.;

·          czworak murowany, obecnie nr 23, z końca XIX w., wł. Gminy Łubianka;

·          sześciorak murowany, obecnie nr 25, końca XIX w., własność prywatna;

4 stanowiska nieeksponowane w terenie.

( Tekst opracowano na podstawie materiałów ze zbiorów Wojewódzkiego Oddziału Służby Ochrony Zabytków w Toruniu, opracowania naukowego R. Kowalskiego i dokumentacji Urzędu Gminy w Łubiance ).

drukuj (Z historii gminy)

• autor: Hanna Wojnowska